Współczesna audiologia posługuje się badaniami diagnostycznymi, które pozwalają na bardzo wczesne i dokładne wykrycie wady słuchu bez względu na wiek osoby badanej. Obecnie każde nowo narodzone dziecko w Polsce poddawane jest przesiewowemu badaniu słuchu (Screening słuchu) – pozwala to na wstępne ustalenie, czy nasze dziecko ma problemy ze słuchem. Jeżeli badanie screeningowe wykaże jakiekolwiek nieprawidłowości, wdrażana jest pełna diagnostyka słuchu (tympanometria, otoemisja akustyczna, BERA).
Na świecie stosowane są różne programy badań screeningowych słuchu u noworodków (badanie ankietowe, otoemisja akustyczna, BERA). Rodzaj stosowanego porgramu zazwyczaj zależy od wielkości przeznaczanych na niego funduszy.
W Polsce na wszystkich oddziałach noworodkowych wykonywane jest badanie otoemisji akustycznych przez przeszkolony personel. Badania takie umożliwia stwierdzenie rodzaju i głębokości ubytku słuchu, często przyczyny jego powstania i pozwala zaplanować dalsze postępowanie. Specjaliści zajmujący się leczeniem wad słuchu dysponują współcześnie różnorodnymi metodami badań słuchu, stosownymi do wieku, rodzaju ubytków czy stopnia niedosłuchu. Wczesna diagnostyka, jest bardzo ważna w przeciwdziałaniu utrwalenia się ubytków słuchu.
Jeżeli podejrzewamy u siebie, naszego dziecka lub swoich najbliższych ubytek słuchu istnieje obecnie wiele metod diagnostyki niedosłuchu. Do najczęściej stosowanych zaliczyć można: audiometrię, tympanometrię, otoemisje akustyczne, badanie BERA .
Audiometria – jest to badanie mające na celu określenie progu słyszenia na drodze powietrznej i kostnej obu uszu osoby badanej. Jako bodziec stosowany jest ton czysty. Badanie to nie jest obiektywną metodą oceny wartości progu słyszenia. Najogólniej mówiąc związane jest ze świadomą reakcją pacjenta na bodźce dźwiękowe. Reakcja ta decyduje o wiarygodności i dokładności wyników badania audiologicznego. Audiometria zaliczana jest do psychofizycznych metod diagnostycznych, z których najbardziej popularne są: audiometria tonalna i audiometria słowna.
Audiometria tonalna – to badanie polega na podawaniu do ucha osoby badanej tonów czystych o zadanych częstotliwościach na drodze przewodnictwa powietrznego, a następnie kostnego. Osoba badana zakłada słuchawki na uszy i sygnalizuje najcichsze natężenie tonu, który słyszy; wynikiem badania jest audiogram, na którym pokazany jest, wykreślony za pomocą krzywej audiometrycznej próg słyszenia.
Próg słyszenia może być badany przez stopniowe wzmacnianie tonu (metoda wstępująca), bądź jego osłabienie (metoda zstępująca). Najmniejsza wartość słyszalnego tonu w całym paśmie częstotliwości od 250Hz do 8KHz pozwala wyznaczyć próg słyszenia pacjenta.
U małych dzieci stosuje się tzw. audiometrię zabawową, polegającą na wrzucaniu klocków do pudła w momencie, kiedy dziecko zaczyna słyszeć ton. Istotnym elementem badania jest nawiązanie kontaktu z pacjentem i dokładne poinstruowanie, na czym polega badanie.
Audiometria słowna – polega na podawaniu i identyfikowaniu list słownych – np. liczb lub wyrazów – przy różnym natężeniu dźwięku. Badanie to określa rozumienie mowy, zdefiniowane, jako procent poprawnie zidentyfikowanych przez pacjenta słów przy danym natężeniu. Jest to empiryczna procedura, stanowiąca integralną część badań audiologicznych.
Tympanometria – polega na badaniu podatności błony bębenkowej na zmiany ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Tympanometria jest badaniem obiektywnym. Informuje lekarza o warunkach przewodzeniowych w uchu środkowym oraz pozwala na obiektywną ocenę funkcji trąbki słuchowej. Krzywe tympanometryczne wyznaczane są automatycznie za pomocą tympanometru.
Wyróżniamy 3 zasadnicze typy tympanogramów:
typ A: maksymalna wartość podatności występuje przy 0mm słupa wody,
typ B: krzywa prawie płaska, bez zaznaczonej wartości maksymalnej
typ C: przesunięcie wartości maksymalnej w kierunku ciśnienia ujemnego. Przesunięcie wierzchołka w kierunku ciśnienia dodatniego występuje rzadko.
Przesunięcia ±50mm słupa wody nie są uważane za patologiczne.
Na tympanogramach ocenia się trzy parametry: wysokość, wierzchołek i kształt. Wysokość krzywej oznacza bezwzględną wartość podatności. Ma ona jednak małe znaczenie diagnostyczne ze względu na duży rozrzut, tak u osób z normalnym słuchem, jak i u niedosłyszących. Im wyższa krzywa, tym większa podatność błony i odwrotnie.
Badanie jest bezbolesne, polega na wprowadzeniu do kanału słuchowego zewnętrznego sondy pomiarowej, która pozwala zmienić ciśnienie w zakresie od -400 do +400mm słupa wody.
Otoemisja – rejestracja otoemisji akustycznych przy pomocy monitorowej sondy umieszczonej w kanale ucha zewnętrznego jest nieinwazyjną, obiektywną metodą badawczą, mającą szerokie zastosowanie w diagnostyce audiologicznej. Nie jest badaniem ilościowym stanu narządu słuchu, lecz tylko oceną sprawności mechanicznej receptora słuchu.
Otoemisja jest badaniem bezbolesnym, można je wykonać u bardzo małych dzieci. Polega na rejestracji odbitej energii akustycznej w ślimaku, za pomocą sondy umieszczonej w kanale słuchowym zewnętrznym. Narząd Cortiego działa, jak biochemiczny aparat słuchowy, przewodzący sygnał akustyczny w obie strony.
Wyróżniamy otoemisję akustyczną: spontaniczną i wywołaną.
Badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu (BERA) – to badanie polegające na rejestrowaniu i ocenie zjawisk elektrycznych, które powstają po stymulacji bodźcem akustycznym ucha w każdym odcinku drogi słuchowej. Badanie BERA jest to obiektywna metoda oceny progu słyszenia, którą można stosować bez ograniczeń wiekowych zarówno u pacjentów dorosłych jak i u noworodków. Dla dzieci w wieku poniżej 1 roku życia jest to obecnie standardowe badanie, służące do obiektywnej oceny głębokości utraty słuchu. Dzieci te badane są najczęściej we śnie naturalnym, natomiast dzieci w przedziale wiekowym od 1 roku do 4 lat we śnie indukowanym farmakologicznie.
Badanie jest bezbolesne, polega na umieszczeniu na skórze głowy osoby badanej 3 elektrod miseczkowych (dwie elektrody przykleja się do wyrostka sutkowatego, a jedną na czole) pozwalających wykryć obecność fali V (załamek pochodzący z poziomu pnia mózgu), zaś wyznaczenie najniższej intensywności bodźca, przy której można zarejestrować falę V, jest podstawą oceny czułości słuchu w tym badaniu. BERA ma także zastosowanie kliniczne w badaniach przesiewowych dzieci.
